ستاره شناسان انگلیسی اخیرا جامع‌ترین تصاویر کهکشان‌های دیده‌شده را تهیه و منتشر کرده‌اند. این تصاویر حاصل داده‌های جمع‌آوری شده توسط تلسکوپ فرکانس پایین/ لوفار (LOFAR) است. این تصاویر دقیق از کهکشان‌ها حاصل سال‌ها کار محققان دانشگاه دورام (Durham University) به رهبری دکتر «لیه مورابیتو» (Leah Morabito) است.
دکتر لیه مورابیتو
شبکه لوفار تصاویر را در فرکانس‌های رادیویی FM ثبت می‌کند. برخی از مناطق جهان به چشم انسان تاریک به نظر می‌رسد، اما باید گفت همان مناطق به خوبی در امواج رادیویی می‌درخشد که این موضوع ستاره شناسان را قادر می‌کند تا بتوانند به رصد مناطق تشکیل ستاره‌ها یا کهکشان‌ها بپردازند.
ستاره شناسان با کمک این تصاویر جدید توانستند ساختار داخلی کهکشان‌های دور و نزدیک را با وضوح ۲۰ برابر بیشتر نسبت به تصاویر معمولی ثبت شده توسط لوفار مشاهده کنند. محققان با استفاده از سیگنال‌های تمام آنتن‌های اروپایی، قطر لنزها را به حدود ۲ هزار کیلومتر افزایش دادند، چراکه که این کار وضوح تصویر را بیست برابر افزایش می‌دهد. لوفار شبکه‌ای متشکل از بیش از ۷۰ هزار آنتن کوچک است که در ۹ کشور اروپایی نصب شده است.
تکمیلی: درباره لوفار بیشتر بدانید... (برگرفته از وب‌سایت دویچه‌وله)
بشقاب ۱۹۰۰ کیلومتری
«لوفار» که مخفف Low Frequency Array است، یک شبکه عظیم اروپایی از رادیوتلسکوپ‌هاست که از طریق شبکه‌ای از الیاف شیشه با سرعتی سرسام‌آور با یکدیگر در ارتباط هستند و سیگنال‌های اندازه‌گیری شده آنها قابلیت تبدیل شدن به یک سیگنال واحد را دارند. آنگونه که مرکز تحقیقاتی یولیش اطلاع داده، ابررایانه‌های قدرتمند ده‌ها هزار آنتن جداگانه را به یک بشقاب گیرنده مجازی غول‌پیکر به قطر ۱۹۰۰ کیلومتر تبدیل می‌کنند.
لوفار که پیشرفته‌ترین تلسکوپ در نوع خود است، از تاسیسات تحقیقی آسترون در هلند هدایت می‌شود. خانم کارول جکسون، رئیس مرکز تحقیقاتی آسترون می‌گوید: «این نقشه از فضا شماری باورنکردنی از اکتشافات علمی با ارزش پایدار را ممکن می‌سازد.» گفتنی است که مجله علمی Astronomy & Astrophysics در شماره ویژه‌ای، ۲۶ کار تحقیقی نخستین در این رابطه را منتشر کرده است.
به یاری لوفار، نقشه تازه‌ای از چندین کهکشان تهیه شده که به دلیل فاصله زیاد خود از زمین تا کنون ناشناخته بودند و سیگنال‌های رادیویی آنها باید برای رسیدن به زمین میلیاردها سال نوری را بپیمایند. به گفته مرکز تحقیقاتی یولیش، هنگام مشاهده کیهان با یک رادیوتلسکوپ، عمدتا تابش‌های پیرامون سیاه‌چاله‌ها قابل رویت هستند که میلیون‌ها بار از خورشید ما سنگین‌ترند.
مارکوس بروگن، کارشناس اخترفیزیک دانشگاه هامبورگ می‌گوید: «ما می‌خواهیم با لوفار کشف کنیم که سیاه‌چاله‌ها بر روی کهکشان‌هایی که در آنها قرار گرفته‌اند چه تاثیری دارند. همچنین با تابش‌های رادیویی که توسط لوفار دریافت می‌شوند، می‌توانیم میدان‌های مغناطیسی کیهانی را اندازه‌گیری کنیم. بدین‌سان پژوهشگران آلمان می‌توانند نشان دهند که میان کهکشان‌ها ساختارهای مغناطیسی عظیمی وجود دارند.»
سیگنال‌های رادیویی توسط ۷۰،۰۰۰ آنتن یک متری در ۹ کشور اروپایی ثبت می‌شوند.
نقشه ایستگاه‌های بین‌المللی تلسکوپ لوفار (ILT)
تحقیق روی خوشه‌های کهکشانی
دانشمندان همچنین امیدوارند که با کمک لوفار روی خوشه‌های کهکشانی تحقیق کنند و به شناخت تازه‌ای دست یابند. زیرا با ذوب شدن دو خوشه کهکشانی در هم، تابش‌های رادیویی موسوم به Radiohalos به بزرگی میلیون‌ها سال نوری ایجاد می‌شوند. به گفته آماندا ویلبر، اخترشناس دانشگاه هامبورگ، Radiohalos از ذرات بنیادین فوق‌العاده سریع پدید می‌آیند و با لوفار می‌توان تحقیق کرد که کدام شتابگرهای فضایی این ذرات را پدید می‌آورند و محرک آنها چیست.
برای تحلیل داده‌های لوفار تیم‌های بزرگی از محققان مورد نیاز است. دومینیک شوارتس از دانشگاه بیله‌فلد که نماینده آلمان در نهاد هدایت لوفار است، تصریح می‌کند که لوفار داده‌های انبوهی تولید می‌کند و تیم‌های تحقیقاتی باید معادل ۱۰ میلیون DVD داده را بررسی کنند. مرکز تحقیقاتی یولیش محل ذخیره بیش از ۱۵ پتابایت داده است که تقریبا نیمی از داده‌های لوفار را در بر می‌گیرد. این مرکز یکی از سه مرکز داده‌های این پروژه است. مرکز تحقیقاتی یولیش همچنین ارتباط ایستگاه لوفار آلمان و مرکز کامپیوتری لوفار در گرونینگن هلند را مدیریت می‌کند.
آلمان در کنار هلند با شش ایستگاه بزرگ‌ترین شریک بین‌المللی لوفار است. هشت گرداننده این ایستگاه رادیوتلسکوپ دانشگاه‌های بوخوم، هامبورگ و بیله‌فلد و همچنین انستیتوی ماکس پلانک بن برای اخترشناسی رادیویی، انستیتوی ماکس پلانک برای اخترفیزیک در گارشینگ، رصدخانه ایالت تورینگن، انستیتوی اخترفیزیک شهر پوتسدام و سرانجام مرکز تحقیقاتی یولیش در ایالت نوردراین وستفالن آلمان هستند.