اولین تصاویر منتشر شده جیمز وب (James Webb)

نخستین تصویر تلسکوپ فضایی جیمز وب بامداد سه‌شنبه (۲۱ تیر ۱۴۰۱) منتشر شد و پس از آن چهار تصویر پردازش شده دیگر آن که گفته می‌شود اشک شوق دانشمندان را جاری کرده، منتشر شدند. خوشه‌های عظیم کهکشانی SMACS 0723، خوشه‌های کهکشانی عظیم در پیش‌زمینه، نور اجرام پشت خود را بزرگ‌نمایی و منحرف می‌کنند و امکان مشاهده میدان عمیق را به جمعیت‌های کهکشانی بسیار دور و ذاتا کم‌نور می‌دهند.

خوشه‌های عظیم کهکشانی SMACS 0723

تصویر «خوشه‌های کهکشانی SMACS 0723» با رزولوشن بالا (در وب‌سایت ناسا)

سحابی حلقه جنوبی (سحابی هشت انفجار):
دومین تصویر جیمز وب از سحابی «حلقه جنوبی» یا سحابی «هشت انفجار» که در فاصله ۲۰۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد و یک ستاره در حال مرگ را احاطه کرده است، با وضوحی شگفت انگیز منتشر شده است.

سحابی حلقه جنوبی (سحابی هشت انفجار)

نماهای سحابی حلقه جنوبی و جفت ستاره‌های آن با ابزارهای جیمز وب موسوم به NIRCam و MIRI شکار شده است. در این تصویر، این ستاره‌ی کم‌نور و در حال مرگ، گاز و غباری را که جیمز وب با جزئیات بی‌سابقه‌ای ثبت کرده است، بیرون می‌دهد. ستارگان و لایه‌های نوری آنها توجه بیشتری را در تصویری که ابزار NIRCam ثبت کرده است، به خود جلب می‌کنند، در حالی که در تصویر MIRI، جیمز وب برای اولین بار نشان می‌دهد که این ستاره‌ی در حال مرگ، پوشیده در گرد و غبار است. این لایه‌های ظریف و گازی طی هزاران سال در فضای اطراف پراکنده خواهند شد.

سحابی حلقه جنوبی یک سحابی سیاره‌ای است، اما برخلاف کلمه‌ی «سیاره» که در نامش است، سیاره‌ای نیست، بلکه آنها پوسته‌های غبار و گازی هستند که توسط ستارگان خورشیدمانند در حال مرگ پراکنده می‌شوند. جزئیات جدیدی که جیمز وب با تصاویر خود فاش می‌کند، درک ما را از چگونگی تکامل ستارگان و تأثیرگذاری بر محیط آنها تغییر خواهد داد. ستاره کم نور در مرکز این صحنه هزاران سال است که حلقه‌هایی از گاز و غبار را به همه جهات پرتاب می‌کند و و تلسکوپ فضایی جیمز وب برای اولین بار نشان داد که این ستاره در پوششی از غبار پوشیده شده است.

دو دوربین تعبیه شده روی جیمز وب، جدیدترین تصویر از این سحابی سیاره‌ای را ثبت کرده‌اند که با نام NGC 3132 فهرست‌بندی شده و به ‌طور غیررسمی به سحابی حلقه جنوبی معروف شده است. این سحابی تقریباً ۲۵۰۰ سال نوری از ما فاصله دارد.

پنج‌قلوی استفان (Stephan's Quintet)
سومین تصویر مربوط به پنج قلوی استفان است. این مجموعه کهکشانی فشرده، در صورت فلکی اسب‌ بالدار واقع شده و متشکل از پنج کهکشان است که چهار مورد از آن‌ها به هم نزدیک هستند و انتظار می‌رود با یکدیگر ادغام شوند.

پنج قلوی استفان

در تصویری که جیمز وب از پنج قلوی استفان گرفته است، پنج کهکشان را می‌بینیم که چهار مورد آنها با هم در تعامل هستند. گفتنی است که کهکشان سمت چپ نسبت به چهار کهکشان دیگر، در تصویر جلوتر است.

جیمز وب با انتشار این عکس، دانش ما را در مورد شکل‌گیری ستاره‌ها و فعل و انفعالات گازی در این کهکشان‌ها متحول خواهد کرد. کهکشان‌ها در پنج قلوی استفان با هم برخورد می‌کنند و در یک کش و قوس گرانشی، یکدیگر را می‌کشند و هُل می‌دهند.

در نمای مادون قرمز میانی در اینجا، می‌بینیم که چگونه جیمز وب از میان گرد و غبار نفوذ می‌کند و بینش جدیدی در مورد اینکه چگونه فعل و انفعالاتی مانند اینها ممکن است موجب تکامل کهکشان‌ها در جهان اولیه شده باشد، بدست می‌دهد. این تصویر، بزرگترین تصویر از این مجموعه کهکشانی تا به امروز است که مساحتی از آسمان به اندازه یک پنجم قطر ماه را آنطور که از زمین دیده می‌شود، پوشش می‌دهد. این یعنی اینکه این تصویر شامل بیش از ۱۵۰ میلیون پیکسل است و از حدود ۱۰۰۰ فایل تصویری ساخته شده است.

این تصویر همچنین جریان‌های خروجی را نشان می‌دهد که توسط یک سیاه‌چاله در پنج قلوی استفان با سطحی از جزئیات که تاکنون دیده نشده بود، جریان می‌یابند. گروه‌های کهکشانی فشرده مانند این ممکن است در جهان اولیه زمانی که بسیار داغ می‌شدند، رایج‌تر بوده‌ باشند و همچنین ممکن است موادی که در حال سقوط بوده‌اند، سیاه‌چاله‌های بسیار پرانرژی را تحریک کرده باشند.

اگرچه این مجموعه کهکشانی پنج قلو نامیده می‌شود، اما در واقع تنها چهار کهکشان در آن واقعاً به هم نزدیک هستند و در یک کش و قوس گرانشی گرفتار شده‌اند.

پنجمین کهکشان سمت چپ در این تصویر به نام NGC 7320 در مقایسه با چهار کهکشان دیگر جلوتر است. این کهکشان در فاصله ۴۰ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد، در حالی که چهار کهکشان دیگر به نام‌های NGC 7317 ،NGC 7318A ،NGC 7318B و NGC 7319 حدود ۲۹۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارند. این در مقایسه با کهکشان‌های دورتر که میلیاردها سال نوری از ما فاصله دارند، هنوز از نظر کیهانی بسیار نزدیک است.

مطالعه چنین کهکشان‌های نسبتاً نزدیکی به دانشمندان کمک می‌کند ساختارهایی را که در جهان بسیار دورتر دیده می‌شوند، بهتر درک کنند.

تصویر «پنج‌قلوی استفان» با رزولوشن بالا (در وب‌سایت ناسا)

سحابی شاه‌تخته یا کارینا (The Carina Nebula)
و تصویر چهارم متعلق به سحابی شاه تخته است. شاه‌تخته یکی از درخشان‌ترین سحابی‌هایی است که در فاصله تقریبا ۷۶۰۰ سال نوری از زمین و در صورت فلکی نیمکره جنوبی قرار گرفته است. سحابی شاه‌تخته خانه ساختارهای معروف انگشت مانندی از گاز و غبار کیهانی است. سحابی‌ها ابرهای عظیمی از گاز و غبار کیهانی هستند که در آن‌ها ستاره‌های جدید شکل می‌گیرد.

همانطور که در این نمای ترکیبی از دو ابزار NIRCam و MIRI روی جیمز وب دیده می‌شود، نتیجه کار دو دوربین بهتر از فقط یکی است. در این نما که با رصد مادون قرمز نزدیک حاصل شده است، صدها ستاره و کهکشان در پس‌زمینه را می‌بینیم که در عین حال، دیسک‌های تشکیل‌دهنده سیاره‌ای غبارآلود به رنگ‌های قرمز و صورتی را در اطراف ستاره‌های جوان به ما نشان می‌دهد.

پشت پرده‌ی غبار و گاز در این «صخره‌های کیهانی» تاکنون ستاره‌های کوچکی پنهان بودند که اکنون توسط جیمز وب هویدا شده‌اند. این تصویر بر اساس میراث تصاویر تلسکوپ فضایی هابل از سحابی کارینا ساخته شده است که در اینجا دیده می‌شود. تصویر جدید جیمز وب به ما نگاهی نادر به ستاره‌ها در مراحل اولیه و سریع شکل‌گیری آنها می‌دهد که برای یک ستاره منفرد، این دوره حدود ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار سال طول می‌کشد. مشاهده این تصویر سحرانگیز از سحابی کارینا، آدمی را به تحسین این شکوه وامی‌دارد.

بخشی از سحابی کارینا ثبت شده توسط تلسکوپ فضایی هابل (سمت چپ) در برابر تصویر جیمزوب (سمت راست)

تصویر «سحابی کارینا یا شاه‌تخته» با رزولوشن بالا (در وب‌سایت ناسا)

سیاره فراخورشیدی WASP-96 b
WASP-96 b یک سیاره فراخورشیدی غول پیکر و بسیار داغ و اولین سیاره شناخته شده حاوی رد پای کاملی از سدیم است. جرم این سیاره کاملاً شبیه جرم زحل است. این موضوع باعث شده محققان جهان آن را در دسته "زحل داغ" قرار دهند.

جیمز وب در کمال ناباوری نشانه‌هایی از آب و مه و شواهدی از ابرها را در سیاره فراخوشیدی WASP-96 b که زمانی تصور می‌شد در آن وجود ندارد، مشاهده کرده است. این دقیق‌ترین طیف‌سنجی از این سیاره فراخورشیدی تا به امروز است. بنابراین تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا نشانه مشخصی از آب را به همراه شواهدی از ابرها و مه در اتمسفر اطراف این سیاره غول پیکر گازی داغ که به دور ستاره‌ای دوردست شبیه به خورشید می‌چرخد، ثبت کرده است.

آینه عظیم جیمز وب و ابزارهای دقیق آن با همکاری یکدیگر موفق به ثبت دقیق‌ترین اندازه‌گیری‌های نور ستارگان در اتمسفر این سیاره فراخورشیدی شده‌اند.طیف نور این سیاره که حاوی اطلاعاتی در مورد ساختار جو آن در فاصله ۱۱۵۰ سال نوری از ما است، نشانه مشخصی از وجود آب را در آن نشان می‌دهد.

قدرت سیگنالی که وب شناسایی کرده است به نقش مهمی که این تلسکوپ در جستجوی سیارات بالقوه قابل سکونت در سال‌های آینده ایفا خواهد کرد، اشاره دارد. همانطور که گفته شد، این نمای جدید و قدرتمند "جیمز وب" از این سیاره فراخورشیدی، شواهدی از مه و ابرها را در آن نشان می‌دهد که مطالعات قبلی روی این سیاره آن را شناسایی نکرده بودند.

جزئیات «سیاره فراخورشیدی WASP-96 b» با رزولوشن بالا (در وب‌سایت ناسا)

مدیر ناسا: جیمز وب کمک می‌کند جهان خود و جایگاه بشر در آن را بهتر درک کنیم

مدیر ناسا در پی انتشار اولین تصاویر تلسکوپ فضایی جیمز وب گفت: ما نمایی جدید و دیده نشده و شگفت انگیز از کیهان را که توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب ثبت شده، به بشریت ارائه می‌کنیم. این تصاویر شامل عمیق‌ترین نمای فروسرخ از کیهان است که تا به حال گرفته شده است.

طی روزهای گذشته دانشمندان ناسا تصاویر فراژرف ثبت شده توسط تلسکوپ فضایی جیمزوب را منتشر کردند. جیمزوب تلسکوپی قدرتمند است که قرار است شگفتی‌های جهان را با وضوع بی‌نظیر ثبت و در اختیار دانشمندان قرار دهد. مردم سراسر جهان برای مدتی طولانی در انتظار تماشای اولین تصاویر این تلسکوپ قدرتمند بودند و رونمایی از اولین تصویر که به گفته‌ی بیل نلسون رئیس ناسا، عمیق‌ترین تصویر ثبت شده از جهان تاکنون است، بازتاب گسترده‌ای در جهان داشته است.

انتشار تصاویر ثبت شده توسط تلسکوپ قدرتمند جیمزوب آغاز دوره‌ای جدید در عصر نجوم است، زیرا جهان برای اولین بار به قابلیت‌های کامل تلسکوپ فضایی جیمز وب پی برده است. اولین تصاویر تمام رنگی و داده‌های طیف‌سنجی این تلسکوپ که مجموعه‌ای از ویژگی‌های کیهانی را که تاکنون مبهم مانده‌اند، آشکار می‌کند، طی دو روز اخیر منتشر شد.

اولین مشاهدات وب داستان جهان پنهان در هر مرحله از تاریخ کیهانی از سیارات فراخورشیدی همسایه گرفته تا دورترین کهکشان‌های قابل مشاهده در اوایل کیهان را بازگو می‌کند.

بیل نلسون (Bill Nelson) مدیر ناسا در زمان انتشار تصاویر گفت: امروز ما نمایی جدید و دیده نشده و شگفت انگیزی از کیهان را که توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب ثبت شده، به بشریت ارائه می‌کنیم. این تصاویر شامل عمیق‌ترین نمای فروسرخ از کیهان است که تا به حال گرفته شده است. تصاویر ثبت شده به ما نشان می‌دهد که وب چگونه به کشف پاسخ سوالاتی که هنوز حتی خود سوالات را نمی‌دانیم نیز کمک خواهد کرد و این سوالات، سوالاتی هستند که به ما کمک می‌کند جهان خود و جایگاه بشر در آن را بهتر درک کنیم. موفقیت باورنکردنی محققان وب به بهترین نحو ممکن عملکرد خوب ناسا را نشان می‌دهد. ما رویاها را به نفع بشریت به واقعیت تبدیل می‌کنیم. بسیار مشتاقم تا اکتشافاتی را که قرار است توسط آن انجام دهیم، مشاهده کنم. این تازه اول کار محققان است.

جوزف اشباخر (Josef Aschbacher) مدیر کل آژانس فضایی اروپا نیز در این باره گفت: نخستین تصاویر به دست آمده از تلسکوپ جیمز وب ثمره همکاری بین‌المللی است که هدف این ماموریت جاه‌طلبانه را ممکن کرده است. می‌خواهم از همه کسانی که در پرتاب این تلسکوپ باشکوه و انتشار اولین تصویر باورنکردنی وب شرکت داشتند و این روز تاریخی را برایمان رقم زدند، تشکر کنم. تصاویر منتشر شده، نشان دهنده قابلیت‌های هر چهار ابزار علمی پیشرفته وب است و مشاهدات پیش رو درک ما از کیهان را ارتقا خواهند داد.

گونتر هاسینگر (Günther Hasinger)، مدیر علوم آژانس فضایی اروپا گفت: رصد جهان و اکتشافات علمی هیجان‌انگیز جیمز وب آغاز عصر جدیدی است. ما اکنون عملیات منظم علمی را آغاز کرده‌ایم. جامعه نجوم اروپا نیز تا زمان دیدن نتایج زمان رصدی حاصل از سال اول مشاهدات تلسکوپ وب، بسیار مشتاق است.

ماکارنا گارسیا مارین (Macarena Garcia Marin)، دانشمند ابزار MIRI جیمزوب از آژانس فضایی اروپا گفت: کار بر روی این ماموریت یکی از بزرگترین و با ارزش‌ترین بخش‌های کار من بوده است. من و همکارانم مشتاقیم ببینیم وب با تیزبینی و حساسیت خود چه کاری می‌تواند انجام دهد و چه شگفتی‌هایی در انتظار ما است.

وی نخستین تصویر خود از خوشه کهکشانی SMACS 0723 را تنها در ۱۲ و نیم ساعت ثبت کرده است. تلسکوپ فضایی جیمز وب برترین رصدخانه علوم فضایی جهان است. وب اسرار منظومه شمسی ما را حل خواهد کرد، به دنیاهای دوردست اطراف ستارگان دیگر نگاه خواهد کرد و ساختارها و منشاهای مرموز جهان و مکان ما در آن را بررسی خواهد کرد. وب یک برنامه بین‌المللی است که توسط ناسا و شرکای آن یعنی آژانس فضایی اروپا و آژانس فضایی کانادا هدایت می‌شود.

سهم عمده آژانس فضایی اروپا در این ماموریت توسعه ابزار NIRSpec. مجموعه سیستم نوری ابزار MIRI، ارائه خدمات پرتاب و چند پرسنل برای پشتیبانی از عملیات این ماموریت است. در ازای این کمک‌ها، دانشمندان اروپایی حداقل سهمی معادل ۱۵ درصد از کل زمان رصد (همانند پروژه تلسکوپ هابل) را دریافت خواهند کرد.