امروز ۲۹ آوریل ۲۰۲۳، روز جهانی ستارهشناسی است. «روز جهانی ستارهشناسی» (International Astronomy Day) در ربع اول ماه یا حوالی آن تعیین شده است و در یک روز شنبه بین اواسط آوریل و اواسط ماه مه برگزار میشود.
ستارهشناسی، مطالعه اجرام آسمانی و پدیدههای غیر زمینی است که با اجرامی مانند سیارات، ستارگان و سیارکها و همچنین، رویدادهایی مانند خورشیدگرفتگی و بارش شهابی سروکار دارد. ستارهشناسی یک علم طبیعی به شمار میرود که همیشه در تاریخ بشر حضور داشته است. اجداد ما با همین شور و اشتیاق کنونی ما به آسمان شب نگاه میکردند و در مورد آنچه فراتر از سیاره ماست، پر از کنجکاوی بودند. فرهنگهای بومی سراسر جهان، طالعبینی را با چشم غیر مسلح انجام میدادند و این یک نقش کلیدی در جوامع آنها داشت. نمونه معروف آن، ستارهشناسی قوم مایا بود. آنها ناظران مشتاق آسمان بودند، اطلاعات را جمعآوری میکردند و تقویم و نمودار ارائه میدادند. آنها معتقد بودند که اعمال خدایان را میتوان در حرکت ستارگان، ماه و خورشید خواند.
رشته ستارهشناسی، به دلیل نیاز بشر به درک تاریخ و علم زمین و درک علل رخدادهای آسمانی، طی هزاران سال به وجود آمد و تکامل یافت. ستارهشناسی و طالعبینی تا مدتها به عنوان حوزههای مرتبط با یکدیگر دیده میشدند اما در قرن هفدهم، راه آنها از هم جدا شد.
هدف از برگزاری روز جهانی ستارهشناسی، به ارمغان آوردن ستارهشناسی برای مردم است. این یک فرصت برای افرادی به شمار میرود که سالهاست از تلسکوپ استفاده نکردهاند تا بتوانند آنچه را که ستارهشناسان آماتور و حرفهای در مورد آن بسیار هیجانزده هستند، از نزدیک ببینند.
تاریخچه روز جهانی ستارهشناسی
در سال ۱۹۷۳، روز ستارهشناسی در کالیفرنیا آغاز شد. «داگ برگر» (Doug Berger)، رئیس وقت انجمن ستارهشناسی کالیفرنیای شمالی تصمیم گرفت تلسکوپها را در مکانهای شلوغ و شهری مانند گوشههای خیابان، مراکز خرید و پارکها قرار دهد تا مردم را متقاعد کند که مسافتهای زیادی را برای بازدید از رصدخانهها طی کنند.
این تعطیلات غیر رسمی، تلاشی برای افزایش علاقه عموم مردم به نجوم با دسترسی آسان آنها به تجهیزات نجومی مانند تلسکوپ است. یکی دیگر از اهداف برگزاری این رویداد، پر کردن شکاف دانش با دادن فرصتی به عموم مردم برای تعامل با ستارهشناسان و دانشمندان فضایی است.
در روز جهانی ستارهشناسی، موزهها، رصدخانهها، دانشگاهها و مراکز ستارهشناسی سرتاسر جهان، تلسکوپهایی با دسترسی آسان در فضاهای عمومی از جمله مدارس، پارکها و مراکز خرید قرار میدهند تا مردم بتوانند آسمان را در طول روز و شب رصد کنند. علاوه بر این، سخنرانیها، نشستها، نمایشگاهها و مسابقات مقالهنویسی با موضوع ستارهشناسی برگزار میشوند.